Lek na całe zło – kortyzol

Nazywany potocznie „hormonem stresu”. Zaliczany do grupy glikokortykoidów, potrafi uwalniać zapasy glikogenu, podnosić poziom glukozy we krwi. Zmniejsza skuteczność działania insuliny. Produkowany jest głównie przez korę nadnerczy.

 

Co potrafi pozytywnego kortyzol?

  • Wspomaga pamięć(1)
  • Stymuluje układ odpornościowy(2)
  • Aktywuje nasze zapasy energetyczne(3)

Wszystkie powyższe stwierdzenia są prawdą jeśli kortyzol jest w odpowiednich ilościach i czasie. Jednak jego przewlekle podwyższony poziom zamienia pozytywy w negatywy. Tak np. układ odpornościowy narażony przez długi czas na działanie kortyzolu zaczyna słabnąć. Podobnie z pamięcią i każdą inną funkcją naszego organizmu.

 

Rytm dobowy

Pora zwiększonej produkcji kortyzolu odgrywa kluczową rolę. Rano jego poziom powinien być najwyższy, budzi nas i daje energię na trudy dnia. Im bliżej wieczora tym jego poziom spada. Przed snem kortyzol ustępuje miejsca melatoninie, potocznie nazywanej „hormonem snu”. Prawidłowa równowaga hormonalna.

Jeśli mamy problem z rozbudzeniem się rano, wieczorem za to mamy mnóstwo energii to kortyzol nie jest wytwarzany o odpowiednich porach dnia. To będzie rzutowało też na inne hormony. Niektóre mają ze sobą działanie agonistyczne, inne anty. Ciągnący się taki stan zwiększa prawdopodobieństwo zaburzeń hormonalnych.

 

Jakie czynniki będą powodować nadmierną produkcję kortyzolu?

Stres. Różnego rodzaju:

  • Długotrwały deficyty kaloryczny(4)
  • Przetrenowanie(5)
  • Za mało snu i/lub o nieodpowiednich porach(6)
  • Wieczne zamartwianie się (pracą, związkiem, kredytami – od rozmyślania problemów nie ubędzie)(7)
  • Nieodpowiednia dieta, używki(8)

Nadmierny poziom kortyzolu będzie działał destrukcyjnie na naszą wydajność, samopoczucie, fizjologię i wygląd. Tkanka tłuszczowa będzie bardziej oporna na pozbycie się jej. Dodatkowo nadmiar „hormonu stresu” powoduje głównie gromadzenie się tłuszczu na brzuchu (trzewny) – tzw. budowa „jabłka”.(9)Receptory kortyzolu właśnie tam są najgęściej rozmieszczone. Ten stopień otyłości jest najmocniej skorelowany z chorobami metabolicznymi, chorobami układu sercowo-naczyniowego.
Skutki niedoboru kortyzolu mają również swoje poważne konsekwencje. Powstanie o tym osobny artykuł.

 

Bibliografia:

  1. Stress, glucocorticoids, and memory: a meta-analytic review.
    Stress. 2003
  2. Stress and immunity in humans: a meta-analytic review.
    Psychosom Med. 1993
  3. Effects of cortisol and growth hormone on lipolysis in human adipose tissue. J Clin Endocrinol Metab. 2000
  4. Low Calorie Dieting Increases Cortisol. Psychosom Med. 2011
  5. Overtraining Syndrome. Sports Health. 2012
  6. Sleep loss results in an elevation of cortisol levels the next evening. Sleep. 1997 Oct
  7. Hormonal responses to psychological stress in men preparing for skydiving. J Clin Endocrinol Metab. 1997
  8. The Relationship between Smoking Status and Cortisol Secretion. J Clin Endocrinol Metab. 2007
  9. Steroid hormones and distribution of adipose tissue. Acta Med Scand Suppl. 1988

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *